Samsun Büyükşehir Belediyesinin evimizin önünde bir billboardda reklamı dikkatimi çekti. Kentsel dönüşüm projesi kapsamında; belediye öncülüğünde, Toki ile birlikte yapılan toplu konut projesini, apartman fotoğraflarının olduğu afiş ile şehir halkına, modern kelimesi ile övgüyle duyuruyordu. Samsunun modernleşmesine bu projeler ile katkıda bulunuyoruz demenin ötesinde, eskiyi de yeniliyoruz mesajını veriyorlardı.
Cumhurriyet kurulduğundan beri kullanılan modern kelimesini ne kadar tanıyoruz ya da yapılan her yeni, modernlik özelliğini taşıyormu? Modernizm ,modernite konusu; her alanda,sanatta ,edebiyatta ,sanayide kitaplar yazılacak kadar geniş bir felsefi alan.Biz burada sadece kentlerin modernliği konusundaki bu yazımızla; küçük bir anektod bırakarak ,belki ilerde oluşacak tartışmalar ile ,kent yaşamına dair yeni düşüncelerin doğmasına , deryada damlada olsa, bir katkı koymak ...
Modernizmin çok çok özet kapsamı ile başlayalım.Latince de “hemen şimdi,yeni” anlamına gelen “modo” kelimesinden türeyen “modernus” sözcüğünden gelmektedir.Modernizm rasyonel(akılcı) pozitivisttir(olgucu),insan haklarına saygı içerir,bilimsel akla ve eleştirel yaklaşımı önemser,geleneksel düşünce ile çatışır,etik ve ahlaksal kavramların tüm dünya için aynı olmasını savunur,kentlilk ,sosyal yaşamın rasyonelleşmesi,bireyselleşme, demokrasi gibi kavramları önemser..
Modernizmin çok özet kapsamından bahsettikten sonra : binaları geçmişinden kopararak ,gelişmiş dediğimiz ülkelerdeki benzerleri ile aynı yapmakla modern mi olmuş oluyoruz? Toki nin ihtiyaç sahipleri için yaptığı ilk evleri düşünün...Binalara ve çevresine baktığınızda, burada yoksul insanlar oturuyor, olduğunu anlarsınız.Tabi dış görünüş olarak özensiz binanın , içlerine girdiğinizde çok daha kötü olduğunu görürüsünüz.Ucuz konut yapmaktan ,ucuz malzeme kullanımı anlayan bir zihniyet; tüm insanların yoksul zengin farkı olmadan aynı yaşam alanlarına sahip olması gerektiğini düşünemez.Dolaysıyla yeni bina yapmakla modernleşme sağlanmış olmaz.Bu yerlesim yerleri uydu kent olarak kentin uzagına yapılabilir.Ama ulaşım sorunu halledilir..İnsanca yaşayabilmenin her türlü olanakları bu yeni uydu kentte sağlanır.Camisi ,okulu,meyhanesi, açık kapalı spor sahaları,ailecek eglence mekanları ,sineması ,tiyatrosu ,sanat etkinlikleri atelyeleri ve yeşil alanları ,çocuk parkları ile ,mimarisi türk aile yapısına uygun binalar ile oluşacak bir kent için ancak modern ifadesini kullanabiliriz.
Toki ya da inşaat firmaları marifeti ile yapılan kentlere şöyle bir bakın..Hepsi gelişmiş ülkelerdeki modern diye gözümüze soktukları taş yığınlarının kötü birer kopyası...Ülkemizi hatırlatacak yeni ve modern bina bulamazssınız. Eskilerimize de sahip çıkamadık...Günümüze kalan tek tük evleri restore ederek, geleceğe taşıma gayeretleri de çok yetersiz.Gelecek nesillere ,bizden ve onlardan sonrada koruyacakları eser niteliğinde kentler yapmamız için , bu yaptığımız kentler için harcadığımızdan fazlası gerekmiyor. Sadece yeşili çogaltmak ,kent slüetini korumak bile o kente ayrı bir kimlik kazandırır.Atakum ilçesinin panaromik olarak çekilmiş bir fotoğrafını, bilgisayarda bu dediğim şekilde, uygunsuz binaları yok ederek ,yeşili bol bir kent e dönüştürsek ; gözlerimizle tanığı oluruz.
Bütün bunlar, ancak kentteki oluşan rant ı belirli bir zümrenin değil ,halkın lehine kullanmakla olur. Cesur ve idealist kadrolar kentleri yönetmeye başlarsa , Samsun da postmodern kentler kurmak hayal değil...Yaşanılır ve özgün kentler de insan ruhu mutlu olur,yaratıcı olur dolaysıyla sanatta ,edebiyatta bol ürün verir..