Umut, Fakirin (zamlı) Ekmeği

UMUT, FAKİRİN (ZAMLI) EKMEĞİ

Bizde meşhur laftır; “Halkın ekmeği ile oynuyorlar!”

Ekmeğin fiyatı arttığında halk, un fiyatları arttığında fırıncılar…

Sürekli bir oyun vurgusu var!..

Bazen fiyat artar, bazen de gramaj düşer… Ara ara da gram ile fiyat aynı anda artar… Sonuç hep aynı yere çıkıyor… ZAM!..

***

Laf ile değil de, gerçek veriler ile olaya bakmak gerek…

Ekmek üretiminde kullanılan girdilerin arttığı bir gerçek ama Samsun’da yapılan son zam ile 250 gr. ekmeğin 75 kuruştan, 1 liraya çıkışındaki %33,3’lük zam oranı da az değil…

Samsun ’da son ekmek zammı Türkiye Fırıncılar Federasyonu’na göre, 14 ay önce, 24.11.2013 tarihinde yapılmış. O tarihte ekmeğin fiyatı %25 zamla 60 kuruştan, 75 kuruşa çıkmış…

Yani bugün itibariyle vatandaşın cebinden çıkan paraya göre “ Samsun’da 15 ayda, 60 kuruştan 1 liraya yükselen fiyata göre, ekmeğe % 66,6 zam gelmiş” diyebiliriz…

Federasyonun verdiği bilgiye göre 250 gr. ekmek Afyon, Kahramanmaraş, Kırşehir, Nevşehir ve Niğde’de halen daha 70 kuruş…

Komşu il Amasya’da, 20.06.2014 tarihli kararla 75 kuruş…

Listeye bakıldığında ekmek fiyatlarının 75 kuruş, 100 kuruş (1 lira) gibi, sürekli 25 kuruşluk farklar ile artmadığı da görülüyor…

Örnek vermek gerekirse;

Afyon’da 70 kuruş, Eskişehir’de 75 kuruş, Gaziantep’te 80 kuruş, Tokat’ta 85 kuruş, Erzurum’da 90 kuruş…

Bugün, Türkiye’de ortalama 250 gr ekmek satış fiyatı (aritmetik ortalama) 87 kuruş…

Samsun’un komşu/bölge illeri olan Ordu, Sinop, Amasya ve Tokat’a baktığımızda ortalama ekmek fiyatı (aritmetik ortalama) 90 kuruş…

***

Ekmeğin maliyet hesaplamasında farklı formüller ve değişkenler kullanılıyor…

Bu hesaplama metotlarına baktığımızda birden fazla farklı yöntemle hesaplamalar yapılıyor…

Genel ve bilinen formül; Un fiyatı + Genel imalat giderleri + İşçilik ve Yasal yan ödemeler + İmalatçı/satıcı karı + KDV …

Burada genel imalat giderlerine baktığımızda; un nakliyesinden tozluk una, fırın yakıtından ekmek dağıtım aracının yakıt ve amortismanına kadar birçok kalem var…

İşçilik ve yasal yan ödemeler kaleminde ise; işçi ücretinden ücretli izine, ayni ekmek yardımından kıdem tazminatına kadar farklı hesaplama değişkenleri var…

***

Türkiye’de kişi başına ekmek tüketimi 250 gr. üzerinden hesaplarsak1,3 ekmek civarında.Samsun’da haneye düşen kişi sayısı 3,7 kişi. Samsun’un yeni açıklanan 2014 yılı nüfus bilgilerine göre 1 milyon 269 bin 989 kişi…

Buna göre en son ekmek zammı ile kişi başı günlük yaşam maliyeti sadece ekmek fiyat farkından dolayı 33 kuruş artmış oluyor…

Yani Samsunlu her gün ekmeğe, 419 bin 96 TL daha fazla para ödeyecek. Bu durum da hane başı maliyeti ekmek zammından dolayı aylık 36,63 TL artıyor demek…

***

Üretimde temel kural; “Üretim miktarı arttıkça ortalama sabit maliyet azalır”…

Bu ne demek?

Samsun’daki ekmek üreten fırınların üretim hacimleri/kapasiteleri arttığında üretilen ekmek başına sabit girdi maliyetleri azalır ve rekabet edebilir hale gelir…

Samsun’daki genel fırınların kapasitelerinin kısıtlı, sayılarının fazla olduğu gerekçesiyle halk, ekmeği pahalıya yemek zorunda kalıyor diyebiliriz…

Maliyetleri indirmek için, fırınların birleşerek, ortak girişim platformlarında ekmek fabrikaları kurma girişimi/yatırımı mantıklı hale geliyor ki “Halk Ekmek” fikri de buradan çıkmıştır…

İlave olarak fırınlar karlılığını artırmak için katma değeri az olan 250 gr. baston ekmek yerine, katma değeri ve karı yüksek olan, ekmek ve unlu mamullere yönelmeleri de tüketimi en çok olan 250 gr. baston ekmek üzerindeki fiyat baskısını azaltacaktır.

***

Eeee!... Ekmeğin fiyatı arttı. Arttı diye ekmekten kesecek bir durum da yok…

Ne diyor atalarımız; “Umut fakirin ekmeği…”

Yurdum insanı, "Umudunu yitirme!.."

Hüseyin Kurt